گیاه یونجه
یونجه گیاهی است که امروزه کاشت آن سرعت فراوانی پیدا کرده وسطح کاشت زیادتری نسبت به گذشته دارد. این گیاه به علت خوش خوراکی و دارا بودن مواد پروتئینی و معدنی فراوان و أنواع ویتامین های مختلف علی الخصوص A و C، نسبت به دیگر بذرهای گیاهان علوفه ای محبوبیت بیشتری دارد. در ایران چهار نوع یونجه معروف یافت می شود که عملکرد منطقه ای مناسبی دارند. یونجه بغدادی، یونجه یزدی، یونجه بمی و یونجه همدانی این چهار نوع می باشند. یونجه بغدادی بیشتر در مناطق گرم سیری مثل جنوب کشور و خوزستان کشت می شود. یونجه همدانی همانطور که از نام آن پیداست در شهرهای سردسیر مانند همدان و یونجه یزدی مخصوص آب و هوای معتدل و بدون زمستان سردسیر است زیرا مقاومتی که یونجه همدانی به سرما دارد را ندارد. یونجه بمی مخصوص مناطق حاره و گرم است. یونجه بمی با اینکه به یونجه ۷ چین معروف است، اگر در شهرهای گرم سیر کاشته شود ممکن است بیش از ۱۰ چین بدهد.
گیاه اسپرس
مبدا گیاه اسپرس نواحی شرقی دریای مدیرتان و آسیای شرقی می باشد. اسپرس دارای سه زیرگونه ی اسپرس سنگلاخی، اسپرس کوهی و اسپرس زراعی است. این گیاه گیاهی دائمی یا چندساله است که ریشه و ساقه ی مستقیم دارد. برم این گیاهان به طور میانگین ۱۰ سانتی متر طول دارد، مرکب می باشد، برگچه ها به صورت متناوب روی آن قرار می گیرند و ساقه اغلب بدون کرک و تو خالی است؛ با اینکه می تواند به شما توپر هم دیده شود. اسپرس به علت اینکه چندین ماه سبز می ماند،تکثیر خودبخودی به وسیله بذرها دارد، در برابر چرای حیوانات مقاوم است و این مقاومت را چندین سال انجام می دهد، بیشتر مورد توجه قرار می گیرد. بذر کشت این گیاهان می تواند جداگانه یا به صورت مخلوط با نباتات علوفه ای گرامینه و یا سایر گونه های نباتات مراتع جهت تکثیر طبیعی انجام شود.
گیاه شبدر ایرانی
مبدا شبدر ایرانی آسیای صغیر و ایران و مصر می باشد. این گیاه یکساله پاییزه است و اوایل بهار و أواخر زمستان تولید علوفه می کند. بذر این گیاه پاییز کشت می شود و در بهار رشد خود را آغاز می کند؛ اما در حقیقت این گیاه رشد اصلی خود را به صورت خوابیده روی زمین در زمستان انجام می دهد. تولید بذر گیاه شبدر ایرانی در أواخر بهار یا اوایل تابستان صورت می گیرد. گل شبدر ایرانی به رنگ زرشکی یا ارغوانی با برگ های پهن می باشد. بذر این گیاه به راحتی با باد و آب انتشار می یابد و باعث انتشار بذر در مساحت های زیاد می شود. رنگ بذر شبدر ایرانی به رنگ سبز زیتونی یا ارغوانی تیره می باشد.
• گیاه شبدر مصری
گیاه شبدر مصری به مناطق شرقی دریای مدیترانه و بیشتر به نواحی مصر و آسیای صغیر باز می گردد. این گیاه اغلب به صورت گیاهان هرز در مزارع و مناطق شبدر و یونجه یافت می شود. البته امروز أنواع اصلاح شده شبدر مصری جایگزین این نوع هرز و وحشی شده است. این نبات یک علوفه یک ساله بهاره است که ریشه های عمیق آن انشعابات کم زیرزمینی دارد. شبدر مصری بیشتر در مناطق ساحلی جنوب کشور تولید خوب و ایده آلی دارد؛ به طوری که در نواحی مثل خوزستان کشت شبدر مصری حتی با ۵ چین هم انجام می شود اما خاک های اسیدی و مرطوب چندان برای رشد شبدر مصری مناسب نیستند و ممکن است محصول خوبی تولید نکنند.
• گیاه شبدر سفید
شبدر سفید گیاهی چند ساله می باشد و ریشه های دائمی دارد. طول این ریشه ها در شرایط مناسب می تواند به بیش از ۵۰ سانتی متر نیز برسد. شبدر سفید دارای شاخه های خزنده یا استولن است که پوک و کال هستند و اغلب نیز دارای کرک می باشند. بر خلاف ساقه آن، برگ ها و دمبرگ های شبدر سفید اغلب فاقد کرک است. شبدر سفید معمولا در هر آب و هوا و هر منطقه ای می تواند رشد کند. همانطور که می توانید این گیاه را در خاک ها، کنار جاده ها و پارک ها مشاهده کنید. چیزی که برای رشد شبدر سفید ضرورت دارد نور کافی است. این گیاهان در خاک های سنگین که فاقد اکسیژن کافی هستند نیز در صورت وجود نور لازم رشد می کنند و در برابر کمبود اکسیژن مقاومت نشان می دهند.
گیاه شبدر قرمز
اگر از کشاورزان قدیمی سوال کنید، قطعا با شبدر قرمز آشنایی دارند و آن را به طور کامل می شناسند. شبدر قرمز از گیاهان قدیمی است که بیشتر در مناطقی با آب و هوای مرطوب یافت می شود. این گیاه در مناطق خشک و زمین های شنی به ندرت دیده می شود. این گیاه نیاز به آبیاری زیادی دارد و در برنامه تناوب زراعی با سایر گیاهان قرار می گیرد. شبدر قرمز در ایران در نواحی آذربایجان و دامنه رشته کوه های کناره دریای خزر به خوبی رشد می کند. استفاده از این گیاه به دلیل خوش خوراکی در ایران هنوز هم بسیار رواج دارد و معمولا با اینکه چند ساله است، به عنوان گیاهی دو ساله در زراعت استفاده می شود. ساقه های برگ دار، برگچه های چندگانه روی برگ ها، برگ های کرک دار و برگچه های گلابی شکل از ویژگی های گیاه شبدر قرمز می باشد.
• گیاه ماشک گل خوشه ای
ماشک گل خوشه ای که به آن قره ماش نیز می گویند، جزو گیاهان علوفه ای است که از تیره پروانه آسا می باشد. این گیاه به جنس vicia متعلق است و از زمان های قدیم کشت آن به روش های مختلف انجام شده است. بیشتر گونه های گیاه ماشک گل خوشه ای به نواحی مدیترانه تعلق دارد. کلیه گونه های این گیاه یک ساله هستند و برای علوفه کاری در کشور در جاهای مختلف مناسب می باشند. این گیاه دارای برگ های مرکب اند و از گیاهان بوته ای اند. این گیاه از ظاهر خود قابل تشخیص است چون شبیه باقلای معمولی است .
گیاه شبدر شیرین (شاه افسر)
منشا گیاه شبدر شیرین یا همان شاه افسر در آسیا و اروپا بوده و در کشاورزی ایران بسیار محبوب بوده و جایگاه مخصوصی را به خود اختصاص می دهد. از گیاه شبدر شیرین بیشتر به عنوان کود و حاصلخیزی خاک و مرتع، علف خشک، سیلو و گیاه زنبور عسل استفاده می شود. البته این گیاه در کشاورزی چندان اهمیت ندارد و به صورت علف هرز در کنار جاده ها سبز می شود. شبدر شیرین گیاهی دو ساله یا چند ساله محسوب می شود. نوع یک ساله این گیاه نیز وجود دارد که کوتاه و ظریف می باشد. این گیاه دارای ظاهری راست و کشیده است. برگچه های این گیاه فرم کشیده دارند که برگچه وسط طویل تر از برگچه های دیگر است. شبدر شیرین مقپوی و پرحجم است اما احتمال نفخ حیوانات را بسیار افزایش می دهد. این گیاه در خاک های مختلف قابلیت رشد دارد؛ هم در خاک های شنی و هم در خاک های رسی می توانید شاهد گیاه شبدر شیرین باشید.
گیاه خلر
گیاه خلر گیاهی بومی آسیای جنوب غربی است که بیشتر در نواحی مرطوب یافت می شود. خلر گیاهی یک ساله و پاییزه است که به دلیل ساقه های ضعیف و بلندی که دارد، حالت خوابیده ای به خود گرفته است. رشد اصلی این گیاه بیشتر در اوایل بهار است و در طول زمستان به خواب می رود. به دلیل ساقه های ضعیف و طویل این گیاه، بهترین کار در کشت آن این است که با گونه گیاهان گرامینه مخلوط شود. این گیاه در زمین های آهکی حاصلخیز که غنی از مواد معدنی اند، حداکثر بهره وری خود را دارند. استفاده از زمین زراعی با گیاه خلر باید خطر مسمومیت دام را در نظر داشته باشیم. گیاه خلر در هنگام به گل نشستن و یا در ابتدای رسیدن نباید مورد چرا قرار بگیرد.
گیاه سویای علوفه ای
منشا گیاه سویای علوفه ای آسیا و به خصوص کشورهای چین و ژاپن می باشد. این گیاه در چین قدمت ۴۷۰۰ ساله دارد. سویا به دلیل داشتن روغن زیاد بسیار مورد توجه است. سویا در محصولات مختلفی مثل روغن های مارگارین، لیسیتین، آرد، سبوس و کنجاله به کار برده می شود. از سویا به منظور علوفه، دانه و سبزی استفاده می شود. سویا گیاهی یک ساله است که حد رسیدن أنواع مختلف آن ۸۰ تا ۲۰۰ روز و حتی بیشتر می باشد. مخلوط سویا با ذرت، ذرت خوشه ای، ارزن و لوبیای علوفه ای در مناطق گرم کشور مانند جنوب کشور بسیار محبوب و مورد توجه است. برگ های سویا از نظر شکل و اندازه دارای أنواع متفاوتی است و هر برگ به صورت جداگانه ای دارای برگچه هایی است که هنگام رسیدن شروع به ریزش می کنند.
گیاه نخود علوفه ای
گیاه نخود علوفه ای گونه ای از نخود است که برای حفاظت و جلوگیری از فرسایش خاک کاشته می شود. این گیاه گیاهی یک ساله و زمستانی است که ساقه های باریک و گوشتی به طول ۵۰ الی ۱۵۰ سانتی متر دارد. ساقه های این گیاه اغلب بالارونده اند و بذر های آن شکلی صاف و گرد به رنگ های قهوه ای، سبز، آبی، زرد و خاکستری دارند. گیاه نخود در مناطق با آب و هوای سرد و مرطوب رشد خوبی دارند و ارشد این گیاه د ر این مناطق، معمولا به نوع خاک و حاصلخیزی آن ربطی ندارد و نوع خاک تاثیر زیادی بر رشد گیاه نخود علوفه ای نمی گذارد. بذر نخود اغلب به عنوان نخود خوراکی یا سبزی به مصرف می رسد. نخود مخصوص مناطق سرد می باشد ولی نسبت به سرمای زیاد نیز مقاومت زیادی ندارد. برای اینکه بستر مناسبی را برای کشت نخود فراهم کنید، باید شخم زدن زمین را از قبل و در پاییز انجام داده باشید.
